Elitarny model europejskiego uzdrowiska – ewolucja koncepcji i jej funkcjonowanie w praktyce

Pod redakcją

Bożeny Płonki-Syroki, Mariusza Migały, Mateusza Dąsala i Andrzeja Syroki

 

Tom ósmy serii Kultura uzdrowiskowa w Europie jest poświęcony omówieniu kolejnych etapów kształtowania się tej specyficznej formy lecznictwa, przeznaczonej przede wszystkim dla elity społecznej i dostosowanej w teorii i praktyce do jej preferencji. Ukształtowany w starożytnej Grecji wzorzec okazał się trwały i przez ponad dwa tysiąclecia cieszył się powodzeniem wśród pacjentów, pomimo zmian w standardzie medycyny, ustroju społeczeństwa i religii panującej. Grecki wzorzec uzdrowiska został przejęty przez państwo rzymskie i w następnych stuleciach rozpowszechnił się na całym jego obszarze, od Italii po Brytanię, od Półwyspu Iberyjskiego po prowincje wschodnie położone nad Renem, od północnej Afryki po Azję Mniejszą, gdzie uległ utrwaleniu na następne tysiąclecie w państwie bizantyjskim. W VII w. n.e. został przejęty przez państwa islamskie i rozpowszechniony na ich terenie, obejmując zarówno przejęte przez Arabów dawne posiadłości rzymskie, jak i nowo tworzone ośrodki lecznictwa uzdrowiskowego oparte na tych samych zasadach, funkcjonujące w Europie, Afryce i Azji. Po zajęciu przez Turków w 1453 r. Konstantynopola starożytny grecki wzorzec lecznictwa uzdrowiskowego został przejęty w imperium osmańskim. W samej Europie wzorzec ten utrzymał się przez całe średniowiecze, zarówno w uzdrowiskach stworzonych wcześniej przez Rzymian, jak i w starszych uzdrowiskach greckich, które zostały przekształcone w chrześcijańskie miejsca kultu. [...] Krótki okres zmniejszenia popularności lecznictwa uzdrowiskowego w Europie wystąpił w XVI i XVII w., w związku z szerzącą się wówczas epidemią kiły [...]. Wpływ na zmniejszenie popularności uzdrowisk miały także reformacja i kontrreformacja i związane z rywalizacją między konfesjami chrześcijańskimi zaostrzenie oficjalnych reguł moralności. [...] W XVIII w. nastąpiło jednak w Europie odrodzenie zainteresowania publiczności modelem kultury uzdrowiskowej. Elitarna publiczność zaczynała coraz częściej udawać się do uzdrowisk, zachęcana do tego przez lekarzy, którzy ponownie uznali tę formę leczenia za skuteczną.